3.Opdracht levenseinde en voltooid leven (Kitty van der Made)

Start met het lezen van deze link over ‘vergankelijkheidsdag’:
https://www.bureaumorbidee.nl/samenleving/vergankelijkheidsdag/

• Welke plek zou jij bezoeken op deze dag

Lastig om te zeggen. Als ik zou moeten kiezen zou het waarschijnlijk het strand of het bos zijn.

• Geef je mening over deze dag en of jij vindt dat deze dag een meerwaarde zou hebben en voor wie dit van betekenis zou kunnen zijn.

Ik vind niet dat een dag als dit nodig is, maar dat is omdat ik altijd zoveel mogelijk uit de dag moet halen. Een dag als dit zou wel meerwaarde kunnen hebben, maar dan vooral voor mensen die bijvoorbeeld te druk bezig zijn met andere dingen zoals werk.

• Wat zou het effect van deze ‘vergankelijkheid dag’ kunnen zijn op de samenleving?

Het zou kunnen zorgen dat mensen meer gelukkig worden en realiseren dat er nog andere dingen zijn dan werk en geld verdienen.

Lees de zes levenslessen: 
https://www.bureaumorbidee.nl/leven/zes-levenslessen/

• Van welke levensles(sen) neem jij iets mee voor je eigen leven?  Licht toe.

Ik vind eigenlijk dat je deze levenslessen als ik geheel zou moeten zien. Ze komen namelijk allemaal neer op dat je moet doen wat je wilt, je kansen moet pakken en daar geen spijt van moet hebben. Dat is iets waar ik mij zelf wel ik kan vinden. Ik vind dat als je iets echt leuk vindt, dat je altijd moet proberen om datgene te blijven doen.

Lees nu van Blackboard: H 3 Pennincx: O, gaat het daarover. Aandacht voor zingeving in het sociaal werk met ouderen

• Om welke vragen gaat het bij zingeving? Geef voorbeelden.

Heel simpel gezegd; wat geeft zin aan iemands leven? Dus wat doe je graag? Waar sta je voor op? Dat soort vragen.

• Leg het verband uit tussen de 5 levensdomeinen en zingeving.

De 5 levensdomeinen zijn: 

Sociale relaties

Materiële situatie

Arbeid en presteren

Waarden en inspiratie

Lichaam en geest 

• Wat zijn de 7 bronnen (dimensies) van zingeving?

De 7 bronnen van zingeving zijn:

• Doelen: welk levensdoel heeft iemand
• Morele juistheid of rechtvaardigheid: wat is de levensovertuiging?
• Competentie: welke levenservaringen heeft iemand?
• (zelf)inzicht: begrijpt de persoon hoe deze door het leven is gevormd?
• Eigenwaarde: waardeert iemand zich positief of negatief
• Verbondenheid: welke relaties en sociale verbanden zijn belangrijk?

Transcendentie: welke inspiratiebronnen heeft iemand en welke gebruiken en rituelen heeft iemand

http://www.vilans.nl/interview-hulp-bij-zelfdoding-is-vooral-een-discussie-rondom-autonomie.html 

• Wat bedoelt Paul Schnabel met: ‘er is te weinig aandacht voor het perspectief van de hulpverlener’?

Dat het voor een hulpverlener ook heel zwaar is om over te gaan tot euthanasie, omdat het toch gaat over het nemen van een leven.

• Wat houdt ‘voltooid leven’ in?

Een voltooid leven houdt in dat je alles gedaan hebt wat je zou willen doen in het leven.

• Leg uit: de relatie tussen Voltooid leven en de kwaliteit van de ouderenzorg volgens Paul Schnabel en volgens de vrijwilliger van het Hospice.

Als de kwaliteit van zorg afneemt kan dat ervoor zorgen dat mensen minder zin krijgen in het leven. Als de kwaliteit van de zorg slecht is kan het dus zijn dat de vraag voor euthanasie toeneemt.

Hetzelfde geld voor kwaliteit van de zorg in een hospice. Wanneer mensen nog comfortabel kunnen leven in een hospice zorgt dat ervoor dat ze minder snel geïnteresseerd zijn in het vroegtijdig afsluiten van hun leven.

• Leg uit: zingeving en de relatie met Voltooid leven.

Wanneer mensen geen doel, geen zingeving, meer hebben in het leven zullen ze hun leven als voltooid zien.

https://www.nvve.nl/heeft-u-een-doodswens

• Lees op de site van de NVVE dit tabblad en onderaan de tabs over Euthanasie en Zelfdoding.

Een arts mag alleen euthanasie verstrekken als er sprake is van ondragelijk lijden zonder uitzicht op verbetering.

Zelfdoding komt aan bod wanneer de arts niet wil ingaan op het verzoek van euthanasie. Je kunt dan naar de levenseindekliniek waar je allerlei informatie kunt verkrijgen over manieren van zelfdoding en hoe je dit het beste kan doen. Ook hier geld natuurlijk dat er alleen informatie wordt verstrekt wanneer het lijden uitzichtloos is zonder kans op genezing.

https://www.nvve.nl/onze-diensten/wilsverklaringen-van-de-nvve
Lees over het opstellen van een wilsverklaring.

• In hoeverre is de laatste wil geregeld als mensen een wilsverklaring hebben ingevuld?

In de wilsverklaring staat beschreven wat de laatste wens is van een persoon, dus ook over of euthanasie gewenst is bij ziekte zonder uitzicht. Dit moet echter wel nog regelmatig besproken worden om te zorgen dat dit niet veranderd is.

.https://www.knmg.nl/actualiteit-opinie/nieuws/nieuwsbericht/knmg-voltooid-leven-wens-invoelbaar-maar-regeling-onwenselijk.htm?forum=57529&pagenr=3#reacties

• Wat bedoelt de KNMG met het Voltooid Leven vraagstuk dat het een maatschappelijk vraagstuk is?

Het is maatschappelijk omdat het een vraagstuk is dat betrekking heeft op hoe wij als maatschappij in dit land omgaan met ouderen die het idee hebben dat hun leven voltooid is.

• Waarom is de KNMG tegen het wetsvoorstel van D66?

Omdat de wet een onderscheidt maakt tussen zieken en gezonde mensen, terwijl de termen ziek en gezond heel breed zijn en niet voor iedereen dezelfde betekenis heeft.

• Leg uit wat er in de tekst bedoeld wordt met‘stigmatisering van ouderdom’.

• Wat vindt jij van het standpunt van de artsenfederatie KNMG?

Ik ben het er wel mee eens omdat ik ook vind dat euthanasie een laatste middel moet zijn. Als er iets anders gedaan kan worden om het leven van deze mensen weer zin te geven vind ik dat daar eerst gekeken naar moet worden.

• Lees de verschillende reacties en schrijf in je e-portfolio wat jouw reactie op deze site zou kunnen zijn.

Ik vind dat er eerst iets gedaan moet worden om samen met deze mensen op zoek te gaan naar andere oplossingen, maar aan het einde van de dag ligt de keuze bij die mensen zelf. Ik ben een groot voorstander van het zijn van je eigen baas over je lichaam en daar hoort euthanasie ook bij.

Artikel Lector Michael Echteld en Hedzer Schotsman (Avans)

• Waardoor kan er geen euthanasie worden verleend aan Annemarie in dit artikel?

Annemarie kan zelf niet meer aangeven hoe erg het lijden is en daarom kan ze geen aanspraak maken op euthanasie.

• Welke optie zijn we vergeten volgens lector Michael Echteld?

Door dat ze maar blijven behandelen laten ze Annemarie leven, terwijl ze anders misschien als aan een natuurlijke dood was gestorven.

• Als jij als professional betrokken zou zijn op het moment dat Annemarie opgenomen werd in het kleinschalige Verpleeghuis, wat zou jij dan (anders) willen doen, betekenen voor Annemarie en haar familie?

Ik had in overleg met de familie gekeken naar wat Annemarie vroeger had gewild, en deze keuze zou ik respecteren.

• Vind jij dat euthanasie kan en mag bij dementie?Probeer vanuit de ‘nuance’ je visie te onderbouwen vanuit het perspectief van: jij als persoon, jij als professional, de dementerende oudere met de euthanasiewens en de familie.

Dit blijft altijd een hele lastige keuze. Ik als persoon vind dat dit van tevoren aangegeven moet zijn geweest. Mensen met dementie zeggen soms gekke dingen en daarom is het lastig om tot euthanasie over te gaan wanneer hier om gevraagd wordt. Mijn mening als professional is hetzelfde, ik vind het belangrijk om tijdens werk dezelfde normen en waarde te hanteren als wanneer ik niet werk. Vanuit de persoon zelf vind ik dat de keus die de persoon heeft gemaakt voordat dementie een rol speelde gerespecteerd moet worden. Dus als er aangegeven is dat er bij dementie gebruik gemaakt moet worden van euthanasie dan vind ik dat we dat moeten respecteren. De familie speelt natuurlijk ook een grote rol. Wanneer iemand niet meer voor zichzelf kan zorgen vind ik dat een keuze als dit ook altijd met de familie besproken moet worden.

Artikel BN De Stem

• Lees het artikel en beschrijf jouw visie als dit jouw oma zou zijn en als dit jouw cliënt/patiënt zou zijn.

Ik ben het helemaal eens met wat er in dit artikel wordt besproken. Behandelen om mensen in leven te houden, puur en alleen zodat ze iets langer te leven hebben vind ik niet menselijk. De keus die iemand in zo’n situatie maakt zou gerespecteerd moeten worden.

Opdrachten college en reflectieopdracht 

• Wat was hetgeen waar jij de afgelopen twee dagen het meest gelukkig van werd? (kan ook iets “ogenschijnlijk” kleins zijn)

Een compliment op het werk. Het is altijd fijn om te horen dat je het goed doet als je altijd je best probeert te doen.

• Heb jij zelf wel eens een zingevingsvraag gehad?

Ik heb ooit wel eens een periode gehad waarin in me afvroeg waarvoor ik het nou eigenlijk allemaal deed.

• Kan je je indenken dat jij ooit een zingevingsvraag zou hebben? Welke vragen zijn dit dan?

• Ken(de) jij iemand in je omgeving met zingevingsvragen?

Niet dat ik weet.

• Hoe zou het voor je zijn als je zingevingsvragen tegenkomt?

Geen idee, dat hangt er een beetje van af. Ik denk dat het erg confronterend kan zijn.

• Wissel uit of je weleens zingevingsvragen bent tegengekomen.

• Wat zou je doen als je een zingevingsvraag tegen komt?

Ik zou er goed voor gaan zitten en me voorbereid op een heel lang gesprek.

• In hoeverre is er voldoende aandacht voor zingevingsvragen in de samenleving?

Ik vind persoonlijk dat in onze samenleving tegenwoordig niet genoeg gekeken wordt naar de zin van het leven. Alles moet snel gebeuren en mensen staan niet meer bij stil bij al het moois dat er om hun heen gebeurt. Ik vind dat meer mensen meer zingevingsvragen moeten stellen aan zichzelf af en toe, zodat ze niet vergeten waar ze het allemaal voor doen.

• Hoe zou je willen dat er met jou wordt omgegaan als je een zingevingsvraag hebt?

Op een serieuze manier. Ik heb het idee dat zingevingsvragen vaak worden afgewimpeld als je jong bent omdat de mening bestaat dat je nog niet voldoende hebt meegemaakt om jezelf dit soort vragen af te vragen.

• Wat zijn de do’s? Wat zijn volgens jullie de dont’s?

Do’s: neem de tijd, ga ervoor zitten en zet er geen haast achter. Ook is het belangrijk dat je iedereen serieus neemt en er niet van uit gaat dat dit soort vragen vanzelf wel overblazen.

Dont’s: de vraag niet serieus nemen.

• Welke vragen zou jij hebben aan de ouderen die komen als het gaat over zingeving en het omgaan met zingevingsvragen?

Hoe zorg je dat je altijd een doel voor ogen blijft houden?

En wat doe je als je geen doel meer hebt, als je even niet weet wat je nog moet doen in het leven?

• Hoe denk je over mogelijke verschillen en overeenkomsten tussen zingeving(svragen) vroeger en nu?

?

• Praat jij weleens over de ‘eindigheid’ van het leven?

Nooit.

• Cremeren of begraven?

Begraven, ik vind het belangrijk dat zeker vlak na het overlijden er een plek is waar mensen mij toch nog als het waren kunnen bezoeken.

• Wilsverklaring ja of nee?

Ja, ik wil niet in een situatie terecht komen waar ik leef, puur voor het leven. Wel vind ik dat familie ook iets te zeggen moet hebben over welke keuze er gemaakt wordt als het ooit zo ver komt.

• Testament ja of nee?

Nee, ik vind dat het aan de familie is om alles te verdelen.

• Ken jij mensen met een wilsverklaring?

Niet dat ik weet, maar het is ook niet iets waar veel over gepraat wordt.

• Weet jij hoe ‘de laatste wil’ van een belangrijke naaste eruit ziet?

Nee.

• Zou jij deze onderwerpen meer willen bespreken (met je omgeving)? Zo ja, wat heb je hiervoor nodig?

Nee niet echt eigenlijk.

• Wat vind jij van euthanasie?

Ik vind dat het ieder zijn eigen keus is of ze er gebruik van willen maken of niet.

• Wat vind jij van het opstellen van een wilsverklaring?

Ik vind het erg slim om te doen.

• Vind jij dat het Wetsvoorstel Voltooid leven D66 er zou moeten komen?

Dat vind ik van wel.

• “Moet er hulp mogelijk zijn bij stervenswensen Voltooid Leven?”

Ja dat vind ik van wel. Als mensen vinden dat zij een voltooid leven hebben moeten zijn hulp krijgen om hun leven zo humaan mogelijk te beëindigen.

• Waarom wel/niet

Zie bovenstaand antwoord.

• Moet euthanasie wel/niet mogelijk zijn bij dementie?

Ja, maar alleen wanneer dit in de wil is opgesteld voordat de dementie optrad.

• Wat zegt deze terugkerende discussie over onze samenleving?

Dat er een grote vraag is naar de mogelijkheid en het recht van iedereen om euthanasie te plegen wanneer mensen dit willen.

• Zou dit debat en het ‘Voltooid levengevoel’ ook in de Blue zones bestaan?

Waarschijnlijk niet, puur omdat het voor de bluezones juist heel kenmerkend is dat men een zinvol leven blijft leven, ook op late leeftijd.

• Is er voldoende aandacht voor de behoeften en noden van ouderen om de ‘Voltooid levenwet’ overbodig te maken?

Dat is niet aan mij om te zeggen, de enige die daar een mening over kunnen hebben zijn de ouderen zelf.

• Waardoor zou dit debat telkens terugkeren in onze samenleving?

Omdat er nog nooit een antwoord is gegeven waar mensen genoegen mee nemen.

• Hoe zou jij de regie willen voeren over jouw levenseinde?

Ik zou de totale regie willen hebben, het is mijn leven en ik beslis uiteindelijk hoe ik het wil eindigen.

Reflectie opdracht achteraf:

• Tot welke professionele en persoonlijke inzicht(en) heeft de themadag geleid?

Dat je mensen altijd in hun waarde moet laten en moet luisteren naar wat ze zeggen, ook al ben je het er misschien niet mee eens. Ook is het duidelijk dat er niet altijd genoeg aandacht wordt geschonken aan zingeving onder ouderen.

• Wat is er veranderd voor jou als toekomstige beroepskracht en als persoon? Licht concreet met voorbeelden toe wat je na deze dag anders ziet, kunt, doet of zal gaan doen (of niet en waarom dan niet). Licht je antwoord toe met een verwijzingen naar de themadag.

• In hoeverre heb je nu kennis van de wetgeving omtrent euthanasie en zou jij met cliënten (of anderen) in gesprek kunnen gaan/cliënten door kunnen verwijzen waar het om het thema levenseinde gaat?

Mijn kennis over het onderwerp is enorm gegroeid. Ik heb voor deze opdracht veel moeten opzoeken en heb zo van beide kanten van het verhaal informatie verkregen. Of ik nu al mensen zou door kunnen verwijzen met dit soort vragen denk ik eigenlijk van niet. Het is en blijft een erg moeilijk onderwerp en ik vind niet dat iemand die daar een opdracht over heeft gemaakt nu al kan doen alsof hij genoeg weet over dit onderwerp.

• Hoe kijk je terug op de gesprekken met de ouderen? Wat was goed en waardevol en neem je mee en wat was eventueel minder? Welke tips en tops heb je voor mij voor een volgende keer?

De gesprekken met de ouderen waren heel erg interessant. Het is altijd leuk om met mensen in gesprek te gaan en te horen wat zij vinden over iets. Zoals wacht speelt bij heel veel mensen het geloof een hele grote rol over of euthanasie wel of niet toegestaan moet zijn. Het meest waardevolle van vandaag was dat je altijd moet luisteren naar mensen, en dat mijn mening niet per se de juiste is. Iedereen maakt keuzes gebaseerd om wat hij of zij heeft meegemaakt in dit leven en dat is voor iedereen anders. Wel zou ik graag meer tijd gehad hebben per gesprek zodat er wat dieper kan worden ingegaan op de stof.

• Welke elementen uit deze ASB themadag zijn jou persoonlijk het meest bijgebleven en waarom?

De gesprekken met de ouderen, omdat het altijd leerzaam is om te spreken met mensen die zijn opgegroeid in een andere tijd met andere normen en waarde dan jijzelf.

• Hoe heeft deze dag bijgedragen aan het bespreekbaar maken van ‘zingeving en het levenseinde’? Licht in je antwoord toe wat helpend was hierbij en wat niet.

Voor mij persoonlijk heeft dit niet heel veel uitgemaakt, vooral omdat dit voor mij sowieso al bespreekbaar is.

4.Opdracht symposium Een Nieuwe generatie Ouderen (Nieuwegein)

Ook voor deze opdracht is er gebruik gemaakt van afbeeldingen, dus de opdracht zal als document te downloaden zijn.